Çek Tazminatı ve Talep Edileceği Taraf
Çek tazminatı, Ticaret Kanuna[1] göre; muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10’unu ödemekle yükümlü olmasından başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eden bir kavramdır. Hüküm kapsamında hamil (çeki elinde bulunduran), düzenleyen kişiden (keşideciden) çekin bedelinin yanında, ödenmeyen çek bedelinin yüzde onu oranında çek tazminatı talep edebilir.
Çek tazminatının cirantalardan da talep edildiği görülmektedir. Önemle belirtmek gerekir ki çek tazminatından keşideci, borçlu sorumludur. Kanun kapsamında cirantalar, icra hukuk mahkemesine başvurmak suretiyle en azından çek tazminatı ile ilgili kısmın iptalini sağlayabilirler. Daha açık yazmak gerekirse icra takibi, yalnızca çek tazminatı ile ilgili kısım için iptal edilir. Geriye kalan alacak kalemleri açısından icra takibi devam edecektir. Aşağıda ilgili emsal içtihatları bulabilirsiniz.
Yukarıdaki kısa açıklamalar aydınlatma amacı taşımakta olup, somut hukuki durumlara çözüm teşkil etmemektedir. Karşılaşacağınız hukuki sorunlar için bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.
Kılıç Hukuk Bürosu
T.C
YARGITAY
12. HUKUK DAİRESİ
ESAS NO:2013/17726
KARAR NO:2013/24638
KARAR TARİHİ:1.7.2013
> ÇEK TAZMİNATI VE KOMSİYONUNDAN DİĞER BORÇLULAR VE AVAL’İN SORUMLULUĞU
DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Alacaklı tarafından çeke dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibine başlandığı, örnek 10 numaralı ödeme emri tebliği üzerine takip borçlularının İİK. nun 168.maddesinde öngörülen yasal sürede icra mahkemesine yaptığı başvuruda, çek tazminat ve komisyonundan sorumlu olmadıkları ile diğer itiraz ve şikayet sebeplerini belirterek takibin ve ödeme emrinin iptalini talep ettikleri, mahkemece, istemlerin reddine karar verildiği yasal sürede temyizi üzerine Dairemizin 2012/20409 Esas 2012/32323 Karar sayılı ilamı ile borçlu C.T’nin çek tazminatı ve komisyonundan sorumlu tutulamayacağı yönündeki itirazı hakkında olumlu olumsuz bir karar verilmediği gerekçesiyle kararın kısmen bozulduğu görülmüştür.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılamada, C.T’nin ciranta olduğundan çek tazminatından sorumlu tutulamayacağına ancak komisyon bedelinden sorumlu tutulabileceğine karar verilmiştir.
Takip dosyasının incelenmesinde, takibe konu çekte borçlu C.T’nin aval veren konumunda bulunduğu görülmüştür.
Takip dayanağı çekin keşide tarihi itibariyle uygulanması gereken 6762 Sayılı TTK.’nun 695/3. maddesine göre; “Gösterilen paraya mukabil muhatap nezdinde karşılığı bulunmadan bir çek keşide eden kimse; çekin kapatılmayan miktarının yüzde beşini ödemekle mükellef olduktan başka hamilin bu yüzden uğradığı zararı tazmine mecburdur.”
Aynı yasanın 6762 sayılı TTK.’nun 614. maddesine göre; “Aval veren kimse, kimin için taahhüt altına girmişse tıpkı onun gibi mesul olur.” Türk Ticaret Kanunu’nun 695. maddesinin 3. fıkrasındaki tazminat, keşideci lehine aval veren bakımından da aynı esaslar dahilinde uygulanır ( TTK 730/1,7,614 ) ( 12 HD.11.11.1992 E.6169 K.13764 Prof. Dr. Fırat Öztan Kıymetli Evrak Hukuku Turhan Kitabevi 2. Bası syf. 1308 ) Bu nedenle mahkemece aval verenin talep edilen çek tazminatına ilişkin itirazının reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulüne dair hüküm tesisi isabetsizdir.
SONUÇ: Alacaklının temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK. 366 ve HUMK.’nun 428. maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ), ilamın tebliğinden itibaren 10 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 01.07.2013 gününde oy birliğiyle karar verildi.
T.C.
YARGITAY
12.HUKUK DAİRESİ
Esas No : 2001/17167
Karar No : 2001/17860
Karar Tarihi : 02.11.2001
6762-TÜRK TİCARET KANUNU ( TTK) 695/722
> KARŞILIKSIZ ÇEK
> CİRANTANIN SORUMLULUĞU
> ÇEK TAZMİNATI
ÖZET
HAMİL, MÜRACAAT YOLUYLA ÇEK BEDELİNİ, İBRAZ GÜNÜNDEN İTİBAREN FAİZİNİ, PROTESTO VE İHBARNAME MASRAFLARINI VE ÇEK BEDELİNİN BİNDE ÜÇÜNÜ AŞAMAMAK ÜZERE KOMİSYON ÜCRETİNİ BORÇLUDAN TALEP EDEBİLİR. ÇEK TAZMİNATINDAN İSE KEŞİDECİ-BORÇLU SORUMLU OLDUĞUNDAN BU TAZMİNAT CİRANTA SIFATIYLA SORUMLU OLAN BORÇLUDAN TALEP EDİLEMEZ.
DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı merci kararının müddeti içinde temyizen tetkiki borçlu vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : TTK.nun 722. maddesi gereğince hamil, müracaat yoluyla çek bedelini, ibraz gününden itibaren faizini, protesto ve ihbarname masraflarını ve çek bedelinin %o 3′ ünü aşamamak üzere komisyon ücretini borçludan talep edebilir. Çek tazminatından ise TTK.nun 695. maddesi gereğince keşideci-borçlu sorumlu olduğundan bu tazminat ciranta sıfatıyla sorumlu olan borçludan talep edilemez. Mercice borçlunun fer’i alacaklar yönünden itirazlarının sözü edilen madde çerçevesinde değerlendirilmesi gerekirken yazılı şekilde itirazın reddine karar verilmesi isabetsizdir.
SONUÇ : Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile merci kararının yukarıda açıklanan nedenle İİK. 366. ve HUMK.428. maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ), 02/11/2001 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[1] TTK’nın 783/3 Maddesi.
